استفاده از ظروف پلاستیکی برای مواد غذائی آیا صحیح است ؟!

نگهداری از مواد غذایی در داخل ظروف پلاستیکی در واقع ارزان سبک و مقرون‌به‌صرفه است. در این مطلب ما مهم ترین مواد اولیه که در تولید ظروف پلاستیکی مختلف به کار برده شده را معرفی می کنیم که مهم ترین آنها شامل PET است. همچنین درباره (PLA) به عنوان بهترین و مهم ترین جایگزین ظروف پلاستیکی برای محیط زیست توضیح می دهیم. همچنین این نکته را بررسی خواهیم کرد که آیا استفاده از ظرف‌هایی با جنس پلاستیک برای نگهداری از مواد غذایی و یا استفاده از بطری آب‌معدنی برای آب و سایر نوشیدنی‌ها جهت نگهداری طولانی مدت در یخچال صحیح است، یا منع بهداشتی دارد؟!

در این مقاله نه تنها درباره مهم‌ترین نکات مرتبط با نگهداری از مواد غذایی پخته‌شده و یا مواد خوراکی تازه و ارگانیک در خانه با شما صحبت می‌کنیم، بلکه در مورد نکات مهمی مانند کیفیت و استاندارد ظرف‌ها و بسته‌بندی که لازم است تولیدکنندگان و مراکز فروش عمده محصولات غذائی رعایت کنند نیز برای شما توضیح می دهیم. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا سطح سلامتی خانواده خود را مطابق با استانداردهای سازمان بهداشت جهانی ( FDA ) تنظیم کنید. پس لطفاً تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

چرا خواندن این مقاله اهمیت دارد؟!

انواع ظرف‌ها کیسه‌ها بطری‌ها و نایلون‌های مختلف از جنس پلاستیک حجم وسیعی از موارد مصرفی ما هستند. معمولاً از پلاستیک به خاطر ارزان بودن و همچنین وزن سبکی که دارد برای نگهداری از مواد غذایی نیز استفاده می‌شود. البته باید روی موضوع انتخاب ظرف یا نایلون مناسب، تمرکز بسیار ویژه‌ای داشته باشید زیرا به‌طور مستقیم با سلامتی فردی و اطرافیان شما در ارتباط است.

به طور مثال؛ نگهداری مواد غذایی پخته و کاملاً داغ در ظروف پلاستیکی درب بسته حتی ممکن است منجر به بروز بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان شود! طبق تحقیقات من که با توجه به مراجع بین‌المللی و معتبر انجام داده‌ام؛ انتخاب ظرف‌های نامناسب نه‌تنها به افزایش ماندگاری و سلامت محصولات و مواد غذایی کمک نمی‌کند بلکه اقلام خوراکی مورداستفاده مردم را به سموم خطرناک تبدیل می‌کند.

همچنین

اهمیت دادن به اصول و نکات مهم درباره نگهداری از مواد غذائی فقط به داخل خانه‌های ما محدود نمی‌شود بلکه حتی زمانی که از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و یا فست فودها اقدام به تهیه غذاهای آماده می‌کنیم باید درباره نوع و نحوه بسته‌بندی محصولات آنها نیز اطلاعات کافی داشته باشیم.

برخی از شاخص‌ها و معیارها که درباره این موضوع وجود دارند، در این مقاله با تکیه بر اسناد علمی توضیح داده‌شده است. به‌طور مثال دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا درباره نگهداری مواد غذایی در کیسه‌های پلاستیکی که به‌طور رایج توسط مردم استفاده می‌شود تحقیقات وسیع و گسترده انجام داده؛ مقالات و اطلاعات علمی مفصلی را ارائه نموده است.
ما به‌طور اختصاصی و با توجه به شواهد علمی، به چرایی و چگونگی این ماجرا می‌پردازیم. برخی از مهم‌ترین نکات و سرفصل‌های این مقاله شامل موارد زیر است.

• مضرات نگه داشتن مواد غذایی خصوصا ظروف درب بسته
• باید ها و نباید ها درباره نگهداری مواد غذایی داغ در ظرف‌هایی ازجنس پلاستیک
• جنس ظرف پلاستیکی استاندارد برای نگهداری مواد غذایی از چیست ؟!
• نگهداری آب و مایعات در بطری‌های پلاستیکی آیا صحیح است !؟
• ضرر بطری آب معدنی برای نگهداری از آب داخل یخچال

اولین بار چه زمانی از پلاستیک برای مواد غذایی استفاده شده است؟

اولین تاریخچه استفاده از پلاستیک برای بسته بندی مواد غذایی به حدود 100 سال پیش یعنی سال 1930 میلادی برمیگردد. آ« زمان پلاستیک را جایگزین ظروف شیشه ای کردند تا دردسر جمع کردن و بازگردانی ظروف شیشه ای را حل کنند. در ابتدا قرار بود این مواد به عنوان یک چایگزین مناسب مقرون به صرفه برای شیشه و حتی پاکت های مقوایی به حساب آید اما امروزه زباله های پلاستیکی حدود 60 الی 80 درصد از آلودگی های دریایی را تشکیل می دهند.

رایج ترین جنس ظروف پلاستیکی برای مواد غذایی

ظروف پلاستیکی که برای مواد غذائی تا حدودی مورد تائید است از جنس‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که توسط سازمان FDA به عنوان مواد ایمن برای نگهداری مواد غذایی تأیید شده‌اند. این موارد شامل پلاستیک HDPE با چگالی بالا است که به دلیل خصوصیات استحکام بالا و مقاومت در برابر شوک، یک گزینه ایده‌آل برای بطری‌های کوچک و بزرگ و حتی مخازن ذخیره‌سازی توسط صنایع غذائی مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین، پلاستیک LDPE با چگالی کم نیز به عنوان یک ماده ایمن برای بسته‌بندی مواد غذایی در نظر گرفته می‌شود، زیرا این نوع پلاستیک انعطاف‌پذیر بوده و مانع از نفوذ هوا و رطوبت می‌شود. علاوه بر موارد گفته بالا، پلاستیک PETE یا PET که از پلی اتیلن ترفتالات ساخته شده، برای بسته‌بندی مایعات و مواد غذایی به عنوان یک ماده ایمن و با قابلیت بازیافت شناخته شده است.

در ادامه این مقاله انواع بسته بندی های پلاستیکی مواد غذایی را با جزئیات بیشتری به شما معرفی می کنیم. لیست جنس های مختلف ظروف و بسته بندهای متنوع مواد غذایی شامل موارد زیر است.

پلی‌اتیلن با چگالی بالا (HDPE):

پلی‌اتیلن با چگالی بالا به عنوان یکی از بازیافت‌پذیرترین پلاستیک‌ها شناخته می‌شود. این ماده به دلیل مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی و قابلیت بازیافت بالا، برای بطری‌های شیر و ظرف‌های نگهداری مواد غذایی استفاده می‌شود. مثال مواد غذایی: شیر، روغن نباتی.

پلی‌اتیلن با چگالی پایین (LDPE):

پلی‌اتیلن با چگالی پایین یکی از ارزان‌ترین پلاستیک‌ها برای بسته‌بندی محسوب می‌شود. این ماده به دلیل انعطاف‌پذیری و هزینه تولید پایین، به طور گسترده در فیلم‌های پلاستیکی و کیسه‌های فریزر کاربرد دارد. برای استفاده از بطری هایی با این جنس معمولا برای نگهداری مستقیم از مواد غذایی احتیاط می شود.

این ظروف بر خلاف PET معمولا شفاف نیستند و اکثر دبه ها و بطری های پلاستیکی غیر شفاف مانند ظرف سس گوجه خرسی معمولا از این جنس است. وقتی این ظروف بازیافت می شوند معمولا به ظرف هایی برای بسته بندی مواد شوینده مانند جوهر نمک و سفید کننده وایتکس تبدیل می شوند.

پلی‌اتیلن ترفتالات (PET):

هر بار یک بطری آب معدنی در دست دارید یا یک ظرف نوشابه را سر سفره غذا گذاشته اید احتمالا پلی‌اتیلن ترفتالات که یکی از رایج‌ترین پلاستیک‌ها برای بسته‌بندی مواد غذایی است را در نزدیکی خودتان دارید. ظرف های ساخته شده با این ماده به دلیل شفافیت بالا، مقاومت در برابر ضربه و قابلیت بازیافت ، به طور گسترده توسط شرکت های مختلف بسته بندی آب معدنی و همچنین تولید و بسته بندی نوشابه و اب میوه ها استفاده می شود. حتی در برخی مواقع از PET برای ظروف سالاد استفاده می‌شود. ظروف جنس PET از پرکاربرد ترین نوع بسته بندی پلاستیکی هست. که میتوانید در مقاله بسته بندی پت در باره آن اطلاعات بیشتری کسب کنید.

آیا PET برای استفاده به عنوان بطری آب ایمن است!؟

LDPE (پلی اتیلن با چگالی کم ) که هیچ ماده شیمیایی را در آب آزاد نمی کند، یکی از ایمن ترین پلاستیک های موجود است که برای بسته بندی آب و مایعات استفاده می شود بنابراین استفاده مجدد از آن خطری ندارد. PP (پلی پروپیلن): مانند ظروف مشخص شده با HDPE، برای استفاده مجدد هستند.
به طور کلی می توان گفت که کلیه نایلون ها و همچنین ظروف پلاستیکی شفاف برای نگهداری از مواد غذائی مناسب هستند. برای همین برخی از کارشناسان اظهار دارند که تیره شدن ظروف پلاستیکی و یا ساخته شده از مشتقات پلاستیک یکی از عوامل دلالت بر پائین آمدن و یا عدم کیفیت ظرف برای استفاده انسانی است.

پلی‌پروپیلن (PP):

پلی‌پروپیلن یکی از مقاوم‌ترین پلاستیک‌ها در برابر حرارت و ضربه است. این ماده به دلیل خواص مقاومتی بالای خود، برای ساخت ظروف ماست و ظروف مایکروویو بسیار مناسب است.

پلی‌کربنات (PC):

پلی‌کربنات یکی از مقاوم‌ترین پلاستیک‌ها در برابر ضربه و حرارت است. این ماده به دلیل شفافیت و مقاومت بالا، برای ساخت بطری‌های آب قابل استفاده مجدد و ظروف نگهداری غذا به کار می‌رود.

پلی‌وینیل کلراید (PVC):

پلی‌وینیل کلراید به عنوان یک پلاستیک ارزان و مقاوم در برابر مواد شیمیایی، برای بسته‌بندی‌های شفاف و فیلم‌های بسته‌بندی استفاده می‌شود. این ماده به طور گسترده برای بسته‌بندی گوشت و پنیر کاربرد دارد.

پلی‌استایرن (PS):

پلی‌استایرن به دلیل هزینه تولید پایین و به عنوان یک عایق مناسب، به عنوان یکی از ارزان‌ترین پلاستیک‌ها برای تولید ظروف یکبار مصرف و بسته‌بندی تخم‌مرغ و مواد پروتئینی استفاده می‌شود. برخی از ظروف فوم برای بسته‌بندی گوشت که نوع ظرف یکبار مصرف برای خوراکی‌ها است از جنس پلی استایرن می باشد.

اثرات مضر پلاستیک در نگهداری مواد غذایی

بسته‌بندی و ظروف ساخته‌شده از پلاستیک یکی از رایج‌ترین نوع بسته‌بندی در جهان است که با مواد اولیه مختلفی تولید و عرضه می‌شود. البته برخی از ظروف پلاستیکی و کیسه‌های نایلونی از موادی ساخته‌شده که سلامت افراد را به خطر می‌اندازد. به‌طور مثال هرگز نباید بدون توجه به نوع و جنس نایلون از آن برای نگهداری نان استفاده کنید.
همچنین برخی از ظروف و نایلون‌هایی که ظاهر ایمن و سلامت دارند نیز از مواد شیمیایی مضر مانند DEHA ساخته‌شده‌اند. به گفته موسسه سیاست کشاورزی و تجارت، کیسه‌های مواد غذایی از پلی‌اتیلن با چگالی بالا یا پلی اتیلن کم چگالی ساخته شده و برای بازیافت با 2 یا 4 کدگذاری می‌شوند.

بنابراین وقتی مواد غذایی خصوصاً ترشیجات یا محصولات مشابه اسیدی در نایلون یا سایر ظرف‌های پلاستیکی فاقد استانداردهای لازم نگهداری شود این کار درست نیست. خصوصاً این مواد اسیدی اگر در مدت‌زمان طولانی در کیسه‌های پلاستیکی ذخیره شوند، ممکن است باعث تجزیه و نفوذ مواد شیمیایی به داخل مواد خوراکی شود. همچنین ذرات ممکن است وارد غذا شده و سپس بلعیده می‌شوند.

این مواد شیمیایی با گذشت زمان بافت بدن موجودات زنده را تغییر می دهند و باعث سرطان، آسیب به ژن ها، سقط جنین، نقص مادرزادی، بلوغ زودرس و تغییرات هورمونی می شوند. این اثرات مخرب در کودکان نیز ضررهای بیشتری به همراه دارد زیرا به سیستم ایمنی بدن آنها آسیب رسانده و ممکن است منجر به عدم تعادل هورمونی و مشکلات رفتاری افراد خردسال شود.

ورود باکتری ها و فاسد شدن مواد غذایی

چقدر از نایلون استفاده می کنید ؟! آیا وقتی از فروشگاه آمدید خریدهای خود را با همان نایلون های اولیه داخل یخچال قرار می دهید !؟ بهتره بدانید کیسه های پلاستیکی که برای خرید مواد غذایی استفاده می شود؛ دارای درب یا زیپ نیستند و نباید برای مدت طولانی از نایلون های دسته دار استفاده کرد.

توجه داشته باشید که این کیسه ها گاهی مستعد پاره شدن یا سوراخ شدن هستند و این مشکل منجر به فاسد شدن مواد غذایی نگهداری شده در یخچال می شود و عفونت به سایر مواد غذائی داخل یخچال که در ظروف امن نگهداری نمی شوند نیز سرایت می کند. این امر ممکن است باعث مسمومیت شدید شود.

چاره چیست ؟!

خب تا اینجای کار متوجه شدیم که بهتره مواد غذایی را برای طولانی مدت در داخل نایلون های پلاستیکی نگهداری نکنیم! بهترین روش جایگزین ظروف پلاستیکی در واقع یک روش قدیمی مانند استفاده از ظروف شیشه ای و حتی سفال آب دیده و ظروف سرامیکی مخصوص مواد غذایی است زیرا تا نود درصد ایمن تر از ظروف پلاستیکی هستند.

• بهتر است مواد غذایی خصوصا آنهایی که حاوی مایعات هستند را در ظروف شیشه ای در بسته در یخچال نگهداری کنید تا از احتمال نفوذ باکتری ها به آن و خراب شدن آن جلوگیری شود.
• مهم است که غذاهای پخته و یا آماده مصرف را در ظروف پلاستیکی گرم نکنید تا از انتقال مواد شیمیایی سمی به بدن فردی که آنها را می خورد جلوگیری کنید و فرد و در معرض بیماری های جدی از جمله سرطان و ناباروری قرار نگیرد.

خب تا اینجا درباره مضرات ظروف پلاستیکی برای نگهداری از مواد غذایی اطلاعات مهمی کسب کردید. حالا یک سوال مهم وجود دارد! با این وجود پس این حجم از نایلون در فروشگاه ها چیست !؟ و یا اینکه جنس بطری های نوشیدنی و بطری آب معدنی از چیست ؟ در ادامه توضیح می دهیم.
ساختار ظروف پلاستیکی مناسب مواد غذائی

ممنوعیت های جدی!

در موارد بالا ما درباره مشخصات فنی و فیزیکی بهترین ظرف های مواد غذایی که با پلاستیک ساخته میشود توضیح دادیم. این ظرف ها را اصطلاحا با عنوان تولید اول می شناسند. این ظروف در اولین تولید ممکن است برای نگهداری از مواد غذایی مناسب به نظر رسیده و حتی قابلیت استفاده مجدد را نیز داشته باشند اما چیزی که ما به عنوان ظروف پلاستیک و یا کیسه های نایلون یکبار مصرف می شناسیم از بازیافت این مواد و یا موارد مشابه دست اول ساخته می شود.
اگر میخواهید بدانید که چرا ظروف یک بار مصرف کاملا بهداشتی و ایمن نیست باید گفت: حتی اگر این مواد بازیافت شوند باید به طور مجدد مورد آزمایش قرار گیرند تا صحت و سلامت آن برای مصارف انسانی تائید شود. برای همین کارشناسان اظهار دارند که نباید از ظروف یک بار مصرف پلاستیکی و یا بطری های آب معدنی برای بطری دائمی آب در طولانی مدت به طور مکرر استفاده کنید. استفاده مکرر از یک بطری آب معدنی خصوصا برای فریز کردن آب ممنوع است.

موادی از جنس پلی‌لاکتیک اسید (PLA) بهترین جایگزین پلاستیک هستند!

پلی‌لاکتیک اسید یکی از زیست‌تخریب‌پذیرترین مواد اولیه برای تولید انواع بسته بندی است. این ماده به دلیل قابلیت تجزیه زیستی، برای تولید ظروف و بسته‌بندی‌های زیست‌تخریب‌پذیر مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسته مواد غذایی تازه مانند سبزیجات باید از این ظروف استفاده شود. اگرچه PLA را نوعی پلاستیک می شناسند اما مواد تشکیل دهنده ان شامل عناصر طبیعی و گیاهی مانند نشاسته ذرت و نیشکر تولید می شود.

معایب!

این ماده اگرچه یکی از تجدید پذیر ترین مواد برای تولید ظروف پلاستیکی و جعبه بسته بندی است که برای بازیافت و محیط زیست مناسب به نظر می رسد اما در برابر گرمای زیاد و دماهای بالا مقاومت کافی ندارد! ظروف ساخته شده از PLA معمولا بافت اسفنجی شکل و ضخیم دارند

این ظرف ها و بسته بندی ها که به عنوان ظروف یکبار مصرف جدید شناخته شده است در دمای بیش از 70 درجه سانتی گراد شروع به تغییر شکل داده و در دمای بالا موادی را در نوشیدنی ها ازاد می کنند برای همین فقط برای مصرف نوشیدنی های خنک مناسب است.

جمع بندی

با اینکه سازمان های بهداشت جهانی استفاده از بسته بندی هاو ظروف پلاستیکی را به طور کلی تائید یا رد نمی کند اما این سازمان همواره دستور العمل هایی را برای استفاده از پلاستیک ها در زمینه مواد غذایی اعمال می کند. این دستور العمل ها با تکیه بر فناوری های جدید و تحقیقات دوره ای کارشناسان بروز رسانی می شوند.

همچنین سازمان های محیط زیست و خصوصا فعالان محیط زیست در سازمان حقوق بشر نگرانی های جدی از آلوده شدن زمین بر اثر پلاستیک را ابراز نموده و مردم را به استفاده کمتر از پلاستیک تشویق کرده و برای جمع آوری خود جوش توسط NGO و تحویل ان برای بازیافت تلاش می کنند.

امیدوارم این مقاله برای شما مفید واقع شده باشد.
این مطلب در آینده نزدیک به روز رسانی خواهد شد. با تشکر ازتوجه شما.