نویسنده: محمد کدخدائی 
عصاره‌گیری و شیره‌گیری به منظور بدست آوردن مواد مغذی و مفید از مواد خوراکی طبیعی، یکی از قدیمی‌ترین روش‌های بشر برای تبدیل مواد خوراکی جامد به نوشیدنی‌ها و داروهای مختلف است. گرفتن شیره میوه‌هایی مانند خرما، انجیر، انگور و سایر هدایای طبیعت؛ سابقه چند هزار ساله دارد. از پذیرایی برای مهمان‌ها به عنوان شربت و یا طعم‌دهنده گرفته تا مصرف دارویی، تنها بخشی از کاربردها و دلایل خرید شیره‌های خوراکی از عصاره های وجودی طبیعت است.
در این مقاله قصد دارم بهترین شیره‌های خوراکی و طبیعی که به عنوان خوراکی‌های خوشمزه مورد مصرف مردم جهان و خصوصاً ایران هستند را به شما معرفی کنم. همچنین درباره استفاده از شیره‌ها برای پخت نان، کیک و شیرینی، تا به عنوان دوای هر درد برای شما توضیح خواهم داد زیرا نه تنها از شیره هایی مانند شیره انگور و یا شربت نارگیل در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده استفاده می کنند بلکه از نظر علم پزشکی نیز به عنوان بهترین جایگزین شکر نیز شناخته میشود.
در ادامه مقاله حتی درباره مصرف عصاره گیاهان و میوه ها برای ساخت کرم های موضعی و داروهای خوراکی که از پایه طب سنتی گرفته شده اطلاعات مهمی را ارائه خواهیم کرد. پس با ما همراه باشید، دوست عزیز.
شیره گیری چیست و چه تفاوتی با عصاره گیری و عرق گیری دارد؟!
شیره از جوشاندن یا تحت فشار قرار دادن به دست می آید. عصاره گیری از حل کردن در آب یا حلال های قوی تر مانند الکل و عرق گیری از تبخیر و یا تقطیر کردن ( چیزی شبیه گرفتن خروجی بخار زودپر ) انجام می شود.
برای انجام عصاره گیری معمولا به یک ماده حلال مانند الکل یا آب نیاز است. همچنین برای عرق گیری از فرایند تقطیر استفاده میشود. همه اینها شاید در نگاه اول شبیه باشد اما هدف استخراج آن با توجه به نیاز ها متفاوت است. به طور مثال اگر بخواهیم خرما را مد نظر قرار دهیم؛ شیره آن برای مصارف خوراکی حلال و جایز است اما عرق گیری آن در اسلام جایز نیست! از طرفی با گلاب گیری به روش تقطیر ما بهترین محصول را بدست می آوریم که از نظر اسلام نیز به نیکی از ان یاد شده است.
اهمیت و کاربرد شیره گیری
مرسوم ترین روش که برای مصارف عمومی بسیار پر کاربرد است شیره گیری می باشد. انواع شیره های خوراکی که موضوع این مقاله است در واقع یک محصول غلیظ گرفته شده از مواد غذایی مانند میوه ها و مرکبات می باشد. مهم ترین فایده تبدیل مواد غذایی به شیره های خوراکی به منظور افزایش ماندگاری آن می باشد. همچنین از شیره می توان به عنوان افزودنی شیرین کننده طبیعی و یا یک طعم دهنده سالم و خوشمزه استفاده نمود.
- به عنوان مثال
خرید و مصرف شیره خرما به دلیل محتوای بالای آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی مانند آهن و پتاسیم برای به تقویت سیستم ایمنی و درمان کم‌خونی ناشی از فقر آهن کمک خواهد کرد. همچنین، مصرف شیره گرفته شده از انگور به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاونوئیدها برای بهبود سلامت قلب و عروق و رفع یبوست موثر است. شیره انجیر نیز به دلیل داشتن فیبر زیاد می‌تواند به بهبود عملکرد گوارش و تسهیل در دفع کمک کند.
بهترین روش های شیره گیری
اگر بخواهیم درباره یکی از قدیمی ترین مواد غذایی ارگانیک در تاریخ که به دست انسانها تهیه شده صحبت کنیم؛ شیره های خوراکی در واقع بهترین مثال است. شیره در روش های قدیمی و خانگی با انجام کارهایی مانند حرارت دادن در طول مدت زمان مشخص و یا در شرایطی مثل تحت فشار قرار گرفتن میوه ها بدست می آید. البته شیره گیری امروزه با روش های جدیدتر و به کمک دستگاه های صنعتی انجام می شود. وجود روش های شیره گیری مدرن باعث شده تا علاوه بر بهبود عطر و طعم محصول ؛ ضایعات و هدر رفت نیز کاهش یابد.
روش صنعتی
ورود صنعت و فناوری های جدید به صنایع غذایی موجبات پیشرفت در این زمینه را فراهم نموده . صنعت در اینجا بر خلاف صنایعی مانند پتروشیمی که برای محیط زیست مخرب است اما کاربرد صنعت در مواد غذایی باعث شده که هر دو قشر تولید کننده و مصرف کننده سود ببرند. به طور مثال در مقایسه شیره خرمای صنعتی و سنتی گفتیم که در روش سنتی تنها 15 درصد از مواد اولیه به محصول نهایی تبدیل می شود که این خیلی کم به نظر می رسید!
اما در روش های مدرن همه چیز بهتر است! به عنوان نمونه؛ در شیره‌گیری صنعتی، انتخاب و آماده‌سازی مواد اولیه با دقت بیشتری نسبت به روش‌های سنتی انجام میشود. این دقت بیشتر که از همان مراحل ابتدایی کار شروع می شود، سطح بهداشت را بهبود می‌بخشد که در نهایت به سود مصرف‌کننده است. همچنین در مراحل مهمی مانند خرد کردن و آسیاب کردن، استخراج شیره، تغلیظ، پاستوریزاسیون، بسته‌بندی و کنترل کیفیت، دقت بیشتری وجود دارد که با بهبود اوضاع تولید باعث میشود قیمت خرید مصرف کنندگان کاهش یابد. این روش‌ها بهبودهایی نسبت به روش سنتی دارند که شامل موارد زیر است:
1. شستشوی دقیق‌تر و ضدعفونی میوه‌ها
2. استفاده از دستگاه‌های خردکن و آسیاب کن اتوماتیک برای افزایش کارایی.
3. بهره‌گیری از پرس‌های هیدرولیک یا مکانیکی برای استخراج بیشتر شیره.
4. تغلیظ شیره با دستگاه‌های تبخیر تحت خلا یا دمای کنترل‌شده برای حفظ مواد مغذی.
5. پاستوریزاسیون دقیق برای از بین بردن میکروارگانیسم‌های مضر.
6. بسته‌بندی بهداشتی و برچسب‌گذاری دقیق.
7. کنترل کیفیت دقیق برای تضمین استانداردهای بهداشتی.
این مراحل و سایر جزئیات به تولید شیره های خوراکی سالم و طبیعی با کیفیت بالا، ماندگاری طولانی و بهره‌وری بیشتر کمک می‌کند و نظارت ارگان هایی مانند وزارت بهداشت تضمین می‌کنند که محصول نهایی ایمن و سالم باشد امروزه وقتی در قفسه هاپیر مارکت ها و فروشگاه های بزرگ مواد غذایی یکی از تنوع انواع شیره های خوراکی را انتخاب می کنید؛ تجربه بهتری از مصرف آن خواهید داشت.
شیره های خوراکی گرفته شده از اکثر مواد طبیعی علاوه بر تامین مواد مورد نیاز بدن؛ حتی خاصیت درمانی نیز دارند. همانطور که مصرف عصاره نعنا و یا دارچین برای رفع مشکلاتی مانند سردی معده خوب است ؛ مصرف شیره خرما، انگور یا شیره انجیر برای مشکلات اساسی بدن مفید است.
• مصرف شیره خرما، انگور یا شیره انجیر نیز برای مشکلاتی مانند تقویت سیستم ایمنی مفید است.
• مصرف شیره مانند سه شیره یا چهار شیره جهت افزایش انرژی روزانه برای افراد کهنسالان یا ورزشکاران و حتی بهبود گوارش مفید است.
معرفی انواع شیره‌ها و خواص هر کدام به تفکیک
معروف ترین شیره های خوراکی شامل شیره خرما و انجیر است که از در مناطق آسیا و کشورهای عربی بسیار پر‌مصرف می باشد. شیره های خوراکی برای مصرف صبحانه ، مکمل های ورزشی و موارد خاص مانند کمک به دوران بارداری و شیردهی و یا یک جایزگین سالم و طبیعی برای قندهای مصنوعی به منظور تامین قند طبیعی بدن بیماران بسیار پر طرفدار است.
با توجه به خواص مختلف شیره‌های طبیعی مختلف سعی می‌کنیم بهترین نوع را با دقت و اهمیت به فرد مصرف‌کننده معرفی کنیم. انواع شیره‌هایی که در این بخش به طور خاص به آن پرداخته ایم شامل شیره خرما، شیره انگور، شیره انجیر و چند مدل دیگر است که در ادامه به معرفی آنها و فوایدشان برای افراد ورزشکار، سالمندان، بیماران، کمبود آهن، فشار خون و مادران باردار می‌پردازیم.
مهم ترین فواید و خواص شیره خرما
شیره طبیعی خرما به دلیل داشتن قند قابل توجه، برای افراد ورزشکار و کسانی مناسب است که در طول روز به انرژی زیادی نیازمند هستند. مصرف شیره ی خرما به دلیل حجم قابل توجه آهن در محتویات آن برای افرادی که درگیر عوارض جدی بیماری کم‌خونی هستند، مفید است زیرا به افزایش سطح انرژی و بهبود عملکرد روزانه کمک کند.
علاوه بر این، شیره خرما حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مهمی است که برای تقویت سیستم ایمنی بدن واقعا موثر است، این مورد برای مادران باردار و افرادی که به دنبال تقویت سیستم ایمنی خود هستند، بسیار مفید است. اگر به اطلاعات بیشتری نیاز دارید می توانید مقاله خواص شیره خرما را مطالعه کنید. همچنین به طور تخصصی در مقاله شیره خرما برای کودکان به خواص این محصول برای کودکان پرداخته ایم.
شیره انگور بهترین انتخاب برای سلامت افراد مختلف است
شیره انگور نیز یکی دیگر از شیره های طبیعی موجود دربازار است. این محصول به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاونوئیدها به بهبود سلامت قلب و عروق کمک می‌کند. شیره ی گرفته شده از انگور حاوی مقادیر قابل اثبات از کلسیم و منیزیم است! خرید و مصرف شیره انگور و افزودن آن به ماست و لبنیات مجاز است و به طرز شگفت اوری از سردی بدن جلوگیری می کند.
پس قطعا به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کند و برای سالمندان و مادران باردار که نیاز بیشتری به این مواد معدنی دارند، بسیار مفید است. همچنین از جمله خواص شیره انگور می توان به این اشاره نمود که مانند خرما به دلیل داشتن قند طبیعی برای رساندن انرژی لازم در راستای فعالیت‌های روزانه و ورزشی به عنوان بهترین خوراکی طبیعی عمل می‌کند.
آیا تجربه مصرف شیره انجیر را دارید !؟
شیره انجیر میزان فیبر قابل توجهی دارد که به بهبود عملکرد گوارش کمک می‌کند و در نتیجه مصرف شیره انجیر متوجه خواهید شد که مشکلات گوارشی مانند یبوست کاهش یافته است. یک خاصیت مهم شیره طبیعی انجیر به خاطر وجود پتاسیم ان است که به تنظیم فشار خون کمک می‌کند و برای افرادی که دارای فشار خون بالا هستند، مفید است.
همچنین، شیره انجیر حاوی ویتامین‌های مختلف و مورد نیاز بدن انسان است که به تقویت سیستم ایمنی اعضای خانواده کمک می‌کند و برای سالمندان و بیماران، مناسب است.
شیره و شهد توت چه خاصیتی دارد!؟
شیره توت مانند خرما حاوی مقدار قابل توجهی آهن است و می‌تواند به پیشگیری و درمان کم‌خونی کمک کند. این شیره همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از ویتامین C است که برای تقویت سیستم ایمنی اثر بخشی جدی دارد. مصرف ویتامین C از منابع طبیعی برای مادران باردار و افرادی که به دنبال تقویت سیستم ایمنی خود هستند، مفید است. علاوه بر این، شیره توت ( مانند شیره انگور ) حاوی آنتی‌اکسیدان‌های مختلفی است که به سلامت قلب و عروق کمک می‌کنند و برای سالمندان مفید است .
بهترین روش های مصرف خانگی شیره های خوراکی
شیره های مختلف به علت غلظت نسبی که دارد بهتر است با مایعی مانند آب و یا شیر مقداری رقیق شود تا مصرف آن به عنوان شربت تجربه خوشایندی برای شما داشته باشد. البته اگر اهل پختن کیک و شیرینی هستید می توانید شیره و شهد توت را به عنوان یکی از بهترین شیرین کننده های طبیعی به آن اضافه کنید. البته شیره های خوراکی فقط به توت و انجیر و … محدود نمیشود به طور مثال مواردی مانند شیره کنجد ، شیره سیب و حتی شیره خرمالو کاربردهای مختلفی در طبخ کیک و نان و شیرینی دارند. هر کدام را با توجه به سلیقه خود و دستور پخت می توانید استفاده کنید.
موارد منع
هر کدام از شیره های خوراکی متعددی که در این مقاله معرفی شده درتی است سرشار از خاصیت های بیشمار است اما باید احتمال منع مصرف ان برای برخی از افراد را در نظر گرفت ب ه طور مثال ممکن است قند بالای برخی از شیره ها برای بسیاری از بیماران درگیر منع مصرف داشته باشد. یا حتی برخی ار موارد مانند شیره خرمالو حساسیت زا باشد.
جمع بندی
هر نوع شیره با توجه به خواص منحصر به فرد خود، می‌تواند برای گروه‌های مختلفی از افراد مفید باشد. شیره خرما برای افزایش انرژی و درمان کم‌خونی مناسب است، شیره انگور برای بهبود عملکرد قلب و تقویت استخوان‌ها، شیره انجیر برای بهبود گوارش و تنظیم فشار خون و شیره توت برای پیشگیری از کم‌خونی و تقویت سیستم ایمنی. انتخاب نوع مناسب شیره بسته به نیازها و شرایط فرد مصرف‌کننده، می‌تواند تاثیرات مثبت بسیاری بر سلامت آنها داشته باشد.
سلب مسئولیت : لطفا قبل از مصرف هرگونه مواد خوراکی با پزشک یا تیم معالج خود مشورت کنید.
