نویسنده: زهرا رفیعی 
عسل، این اکسیر شیرین و پرخاصیت، از دیرباز به عنوان یک ماده غذایی ارزشمند و دارویی طبیعی شناخته شده است. در میان انواع مختلف عسل، همواره این سوال مطرح بوده که آیا مصرف عسل همراه با موم کندو، فواید بیشتری دارد یا عسل بدون موم انتخاب بهتری است؟ در این مقاله جامع، با بررسی دقیق دیدگاه‌های علمی و تجربیات زنبورداران به این سوال پاسخ می‌دهیم و شما را در انتخاب بهترین نوع عسل راهنمایی خواهیم کرد.
تفاوت اساسی عسل با موم و عسل بدون موم
برای شروع، بهتر است تفاوت این دو نوع عسل را به طور واضح مشخص کنیم:
- عسل با موم: این نوع عسل مستقیماً از شان‌های کندو برداشت می‌شود و قطعات موم طبیعی زنبور عسل، که حاوی عسل است، در آن وجود دارد. مصرف‌کننده می‌تواند این موم ها را بجود و عسل آن را میل کند.
- عسل بدون موم: در این حالت، عسل از شان‌ها جدا شده و تصفیه می‌شود تا موم و سایر ذرات معلق از آن گرفته شود. نتیجه، عسل خالص و مایعی است که به راحتی قابل مصرف است.
باورها و ادعاهای مربوط به مزایای مصرف عسل با موم
برخی افراد و فروشندگان عسل، دلایل متعددی برای برتری مصرف عسل با موم نسبت به عسل بدون موم مطرح می‌کنند. بیایید این ادعاها را با نگاهی دقیق‌تر بررسی کنیم:
- ادعا: موم عسل به دلیل طبیعی بودن، خواص دارویی فراوانی دارد.
- واقعیت: بر اساس شواهد علمی موجود، موم عسل به خودی خود خواص دارویی قابل توجهی برای مصرف خوراکی در انسان ندارد. بدن انسان قادر به هضم و جذب موم نیست و این ماده عمدتاً به صورت دست‌نخورده دفع می‌شود.
- ادعا: موم عسل به درمان بیماری‌های گوارشی کمک می‌کند.
- واقعیت: تنها مورد نسبتاً اثبات‌شده، تاثیر احتمالی موم عسل در بهبود زخم‌های گوارشی است. گفته می‌شود که موم می‌تواند یک لایه محافظ بر روی این زخم‌ها ایجاد کرده و از تحریک آن‌ها توسط اسید معده جلوگیری کند. با این حال، این فایده تنها در صورتی محتمل است که موم از منابع بسیار طبیعی، تازه و عاری از هرگونه آلودگی تهیه شده باشد.
- ادعا: جویدن موم باعث تقویت لثه و دهان می‌شود.
- واقعیت: جویدن موم می‌تواند به تحریک جریان خون در لثه‌ها و پاکسازی نسبی دهان کمک کند. با این حال، این فایده در مقایسه با روش‌های بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن و استفاده از نخ دندان، بسیار محدود است.
بیشتر بدانید: 5 روش برای شناسایی عسل طبیعی از تقلبی
۷ دلیل کلیدی و مهم برای اجتناب از مصرف عسل با موم
با بررسی دقیق‌تر منابع و دیدگاه‌های تخصصی، دلایل متعددی برای احتیاط و حتی اجتناب از مصرف عسل با موم وجود دارد:
- عدم قابلیت هضم موم در بدن انسان: همانطور که اشاره شد، سیستم گوارشی انسان قادر به تجزیه و جذب موم نیست. این ماده به طور کامل و بدون هیچ‌گونه بهره‌وری تغذیه‌ای از بدن دفع می‌شود. تنها موجودی که توانایی هضم موم را دارد، کرم موم‌خوار است که در نهایت به پروانه تبدیل می‌شود.
- خطر آلودگی موم به تخم کرم موم‌خوار: متاسفانه، شان‌های موم در اکثر مناطق جهان، از جمله ایران، مستعد آلودگی به تخم‌های شب‌پره یا کرم موم‌خوار هستند. مصرف عسل با موم می‌تواند منجر به ورود این تخم‌ها به بدن شود، هرچند ممکن است در بدن انسان فعال نشوند، اما این موضوع از نظر بهداشتی مطلوب نیست.
- استفاده از مواد شیمیایی مضر در تولید موم مصنوعی: بسیاری از زنبورداران برای کاهش هزینه‌ها و تسریع فرآیند تولید، از موم مصنوعی در کندوهای خود استفاده می‌کنند. این موم‌های مصنوعی اغلب حاوی پارافین و سایر مواد شیمیایی هستند که برای سلامتی انسان مضرند. همچنین، در کارخانجات تولید برگ موم (موم آج‌کنی)، ممکن است از پارافین و حتی موادی مانند آب صابون و پودر رختشویی در فرآیند تولید استفاده شود که می‌تواند منجر به آلودگی موم گردد.
- استفاده چندباره از موم و خطر آلودگی: زنبورداران ممکن است به منظور صرفه‌جویی، از یک شان موم برای چندین بار برداشت عسل استفاده کنند. این موم‌های چند بار مصرف‌شده می‌توانند آلوده به بقایای عسل‌های قبلی، لاروها، فضولات زنبور، سموم و آنتی‌بیوتیک‌هایی باشند که برای درمان بیماری‌های زنبورها استفاده می‌شوند.
- پرداخت هزینه برای ماده‌ای بدون ارزش غذایی: هنگام خرید عسل با موم، شما در واقع بخشی از هزینه را برای موم پرداخت می‌کنید، در حالی که این ماده هیچ ارزش غذایی برای بدن شما ندارد و صرفاً دفع می‌شود. به این ترتیب، خرید عسل بدون موم از نظر اقتصادی منطقی‌تر به نظر می‌رسد، زیرا تمام مبلغ پرداختی صرف خرید خود عسل می‌شود.
- وابستگی به واردات موم و مشکلات مرتبط: مصرف گسترده عسل با موم در حالی که موم آن در داخل کشور به چرخه تولید بازنمی‌گردد، منجر به واردات سالانه مقادیر زیادی موم از کشورهای دیگر می‌شود. این امر علاوه بر خروج ارز از کشور، می‌تواند خطر ورود بیماری‌ها و آلودگی‌های جدید به چرخه تولید داخلی را نیز افزایش دهد.
- احتمال وجود سموم و آنتی‌بیوتیک‌ها در موم: زنبورداران برای پیشگیری و درمان بیماری‌های زنبورها، از آنتی‌بیوتیک‌ها و سموم شیمیایی مختلف استفاده می‌کنند. این مواد به راحتی در ساختار موم جذب شده و برای مدت طولانی در آن باقی می‌مانند. مصرف عسل با موم می‌تواند منجر به ورود این مواد مضر به بدن انسان شود.
اگر همچنان بر مصرف عسل با موم اصرار دارید…
با وجود تمام دلایل ذکر شده، اگر باز هم تمایل به مصرف عسل با موم دارید، حتماً به نکات زیر توجه کنید:
- فقط از زنبوردار مورد اعتماد و آشنا خرید کنید: سعی کنید عسل با موم را مستقیماً از زنبوردارانی تهیه کنید که به روش‌های تولید آن‌ها اطمینان دارید و مطمئن هستید که از موم طبیعی، تازه و بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر استفاده می‌کنند.
- موم هرزبافت را ترجیح دهید: موم هرزبافت، که زنبورها به صورت طبیعی و خارج از قاب‌های اصلی کندو تولید می‌کنند، احتمال کمتری دارد که مصنوعی یا چند بار مصرف شده باشد. شکل نامنظم این موم‌ها معمولاً نشان‌دهنده طبیعی بودن آن‌ها است.
- از مصرف موم‌های سیاه و قدیمی خودداری کنید: موم‌های تیره رنگ و کهنه ممکن است آلوده به مواد مختلف باشند و بهتر است از مصرف آن‌ها اجتناب کنید.
- اطمینان از عدم استفاده از مواد شیمیایی در فرآیند تولید: تا حد امکان از زنبوردار سوال کنید که در فرآیند نگهداری زنبورها و تولید موم از چه موادی استفاده کرده است.
خرید عسل اصل و مستقیم از زنبوردار (به قیمت عمده)
بلاخره عسل با موم یا بدون موم؟
با در نظر گرفتن تمام جوانب، به نظر می‌رسد که عسل بدون موم، به ویژه اگر از یک منبع معتبر و شناخته شده تهیه شود، انتخاب ایمن‌تر، بهداشتی‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تری برای بهره‌مندی از خواص بی‌نظیر عسل است. با خرید عسل بدون موم، شما اطمینان خواهید داشت که تمام هزینه پرداختی صرف خود عسل شده و خطر مصرف مواد غیرقابل هضم، آلودگی‌ها و مواد شیمیایی مضر به حداقل می‌رسد.
جمع‌بندی
در نهایت، تصمیم‌گیری در مورد مصرف عسل با موم یا بدون موم بر عهده شماست. با این حال، بر اساس شواهد علمی و هشدارهای متخصصان و زنبورداران، توصیه می‌شود که برای حفظ سلامتی و اطمینان از کیفیت محصول، از عسل طبیعی و خالص بدون موم استفاده کنید. عسل بدون موم، علاوه بر اینکه تمام خواص اصلی عسل را داراست، خطر انتقال آلودگی‌ها و مواد مضر را نیز به همراه ندارد و از نظر اقتصادی نیز بهینه‌تر است.
